Door de bomen het bos zien
Afgelopen week vroeg ik mijn dochter wat ze wilde kijken op TV. We gingen een aantal televisiezenders af, om vervolgens het Netflix aanbod af te struinen en uiteindelijk te belanden op Youtube. Ze wilde graag Dora kijken. Weten wat je wilt met zo’n oneindig aanbod aan mogelijkheden is nog niet zo eenvoudig! Dagelijks moeten we duizendmalen weten wat we willen! Wanneer we in de supermarkt op zoek gaan naar een simpel potje jam worden we geconfronteerd met wel meer dan 30 soorten. Waar is de tijd gebleven waarbij het leven nog simpel was en je kon kiezen tussen aardbeien, abrikoos en viervruchtenjam?
Het hebben van meer keuzes lijkt heel fijn en nuttig want nu kun je óók kiezen voor een biologische variant jam. Maar er kleven ook een aantal nadelen aan het hebben van (te) veel keuzes. Het belangrijkste nadeel is dat we geneigd zijn bij een te grote hoeveelheid keuzeopties helemaal niet meer te kiezen. Dit leidt tot besluiteloosheid. En als we dan kiezen, dan kiezen we ‘blind’ zonder er goed over na te denken.
Het kiezen van een potje jam of een televisieprogramma zijn natuurlijk de relatief eenvoudige keuzes. Het is een stuk ingewikkelder wanneer het om complexere zaken gaat zoals de aankoop van een woning, het wel of niet gaan voor gezinsuitbreiding of het wel of niet veranderen van baan.
Meer keuze = slechtere beslissingen
Hoe weet je nu of je de juiste keuze hebt gemaakt? Een goede graadmeter is je tevredenheid achteraf. Nu er zoveel keuzemogelijkheden zijn gaan we ervan uit dat we daardoor ook betere keuzes kunnen maken. Het tegendeel is echter waar. Hoe meer keuzes we hebben, des te slechter nemen we beslissingen.
Het is weer de tijd van het jaar voor het kiezen van een zorgverzekering. Hoe moeten we in vredesnaam al deze verzekeringen met elkaar vergelijken? Het is al bijna niet te doen om alle informatie met elkaar te vergelijken binnen één zorgverzekeraar, laat staan met alle beschikbare verzekeringen. Ons bewustzijn kan dit simpelweg niet zo snel verwerken.
Ap Dijksterhuis auteur van het Slimme onbewuste legt uit: “de verwerkingscapaciteit van ons bewustzijn is echt maar een fractie van onze totale capaciteit. We kunnen onbewust zo’n 200.000 keer zoveel verwerken als bewust.”
Onbewust Nadenken
Uit experimenten van Tim Wilson en collega’s blijkt dat bewust nadenken niet altijd leidt tot betere beoordelingen of beslissingen. Juist de proefpersonen die bij complexere vragen nauwelijks hadden nagedacht maakten de beste keuze. Ze waren later tevredener dan de proefpersonen die uitgebreid hadden nagedacht en geanalyseerd. Bertold Gunster legt dit mooi uit: “Met onze logica kunnen we redeneren, technische problemen oplossen of een bankafschrift foutloos invullen, maar alleen door goed naar onze gevoelens te luisteren, een ontspannen houding aan te nemen en open te staan voor de – vaak lichte – signalen die we van ons onderbewuste krijgen, kunnen we complexere vraagstukken intuïtief oplossen.”
‘Er een nachtje over slapen’ is een oude wijsheid die zijn waarde ook nu nog laat zien. Juist wanneer we even afstand nemen van datgene waar we een beslissing in moeten nemen, volgt de inspiratie vanzelf. Het enige wat we hoeven te doen is te leren vertrouwen op onze intuïtie.
- Op wat voor momenten krijg jij goede ideeën?
- Hoe neem jij belangrijke beslissingen?
Het bos zien
Hoe kun je het beste belangrijke beslissingen nemen? Ab Dijksterhuis onderscheid drie fasen voor het nemen van een complexe beslissing:
1. Verzamel de informatie die relevant is voor een beslissing.
- Hoe groot is het huis?
- Wat zijn mijn bevoegdheden in mijn nieuwe baan?
- Wat is het salaris?
In deze fase gebruik je bewuste aandacht.
2. Maak een keuze. Kies voor huis a of b.
Deze fase laat je over aan je onbewuste:
- Slaap er een nachtje over
- Doe vervolgens wat je gevoel je ingeeft.
3. Controleer op addertjes onder het gras.
- Is er niets mis met de fundering van het huis?
- Zitten er geen rare fratsen in mijn arbeidscontract?
Dit is precisiewerk en hier gebruik je weer je bewustzijn.
Dat we overspoeld worden met opties blijft een feit. Maar we kunnen een stapje terugnemen om ons onbewuste aan het werk te zetten, en te vertrouwen op onze intuïtie.
Wil je weten hoe je kiest voor dat wat voor jou prioriteit heeft? Lees ook mijn tips over Priori-TIJD.